این روزها همه‌جا صحبت از دنباله‌دار آیسان است دنباله‌داری که ممکن است به یکی از پرنورترین دنباله‌دارهای قرن تبدیل شود به همین دلیل برخی رسانه‌ها نام دنباله‌دار قرن را به آن لقب داده‌اند که با آن‌چه از این کوه یخی سرگردان در منظومه شمسی دیدیم بسیار فاصله دارد. نام دنباله‌دار آیسان سرواژه‌ی انگلیسی «International Scientific Optical Network» است، شبکه‌ای برای رصد اجرام کم‌نور و سیارک‌نما که در روسیه پایه‌گذاری شده است. دو منجم در شهریور ۱۳۹۱/سپتامبر ۲۰۱۲ این نقطه‌ی کم‌نور را درحالی‌که از دوردست‌های منظومه‌شمسی در راه آمدن به سمت خورشید بود کشف کردند. آیسان دنباله‌داری جدید بود مثل دنباله‌دارهای دیگر که هر ماه تعدادی از آن‌ها کشف می‌شود. اما چیزی این دنباله‌دار را از همتایان خود متمایز می‌کرد. بررسی مدار آیسان نشان داد که این مهمان تازه‌وارد قرار است از فاصله‌ی بسیار نزدیک خوشید گذر کند؛ در واقع از فاصله‌ی کمتر از یک میلیون کیلومتری آن؛ یعنی از فاصله‌ی کمتر از قطر خود خورشید. در چنین فاصله‌ای دنباله‌دار در تاج خوشید قرار می‌گیرد، پلاسمایی با دمای بسیار زیاد که سبب می‌شود دنباله‌دار تحت تاثیر این دما احتمالا بسیار پرنور شود، اما همزمان ممکن است دنباله‌دار نابود شود. به چنین دنباله‌دار‌هایی «خوشید‌خراش» گفته می‌شود. در ابتدا تصور می‌شد که آیسان در هنگام حضیض (نزدیک‌ترین فاصله از خورشید) تا قدر ۱۰- هم پرنور شود که تقریبا همتای نور ماه است. بعد‌ها قدر آن را تا ۴- تخمین زدند (مانند سیاره زهره) و در حال حاضر هم قدر احتمالی این دنباله‌دار در هاله‌ای از ابهام است.
اما آیسان بیش از آن‌چه شایسته بود در سراسر دنیا و در رسانه‌ها معروف شد. روز‌نامه‌نگاران از خبر آمدن دنباله‌داری عظیم در آسمان به وجد آمده بودند و عنوان دنباله‌دار قرن بر سر زبان‌ها افتاد. به همین علت مردم انتظار زیادی از آن دارند. شاید در ایران از آن کمتر صحبت شده باشد اما در گوشه‌‌کنار دنیا و رسانه‌های بین‌المللی همه درباره‌ی آیسان حرف می‌زنند و بی‌صبرانه در انتظار نمایشی باشکوه از آیسان هستند. برخی هم پیش از موعود به سراغش رفتند و چون نمایشی خیره‌کننده از آن ندیدند ناامید شدند. آیسان در اواخر آبان که به حد دید چشم غیرمسلح رسید در عرض‌های میانه شمالی مثل ایران در نور سپیدهدم دیده می‌شد و در روز‌های بعدی علاوه بر سپیدهدم همزمان نور ماه نیز مزاحم بود. به همین سبب بسیاری نتوانستند حتی آن را با چشم برهنه ببینند. اما نمایش اصلی از ابتدا برای پس از حضیض خورشیدی پیش‌بینی شده است.
آیسان پنجشنبه ۷ آذر/ ۲۸ نوامبر ساعت ۷ بعدازظهر به وقت جهانی، به نزدیک‌ترین فاصله‌ی خود از خوشید میرسد و پس از آن سرنوشت این مهمان جنجالی معلوم خواهد شد. چند احتمال درباره‌ی سرنوشت آیسان وجود دارد. ممکن است در محیط تاج خورشید نابود شود و همزمان با بادهای خوشیدی و جریانات قوی ذرات پرانرژی در تاج خورشید از بین برود. تازه‌ترین اطلاعات از گروه اخترشناسانی در اسپانیا به نام IRAMکه در طول‌موج میلیمتری (محدوده بین فروسرخ و رادیویی) طیف آیسان را بررسی می‌کنند نشان می‌دهد که میزان تابش ملکول سیانید هیدروژن در این روزها به سرعت کم می‌شود که این می‌تواند نابودی هسته باشد اما هنوز قطعیت ندارد. چند عامل در این اتفاق موثر هستند: آیسان با دوره‌ی تناوب ده ساعته به دور خود می‌چرخد. این چرخش به زودتر متلاشی شدن آن کمک می‌کند. همچنین در مسیر نزدیک شدن به خورشید اختلاف نیروی گرانشی بین منطقه‌ی پیش‌رو در هسته و منطقه‌ای که پشت آن است به تکه‌تکه شدن آن کمک می‌کند. نمونه‌ی بارز آن تکه‌تکه شدن دنباله‌دار شومیکِر لِوی ۹ در نزدیکی مشتری در سال ۱۹۹۵ بود یا دنباله‌دار شواسمان-واخمان که چند سال در نزدیکی خورشید برای آن اتفاق افتاد و تلسکوپ فضایی هابل این رویداد را ثبت کرد. در روز‌های پیش مشخص شد یک تکه از دُم کنده شده و در حال رها شدن در فضاست. در اواخر آبان من در جنوب کنیا در منطقه‌ای نزدیکی کلیمانجارو درست نزدیکی خط استوا دنباله‌دار را رصد می‌کردم. در صبح ۲۵ آبان موفق شدم عکسی بگیرم که اولین تکه‌تکه شدن دُم دنباله‌دار ثبت کرد که نشان‌دهنده‌ی فوران‌هایی در هسته‌ی دنباله‌دار بود. نزدیک شدن این یخ برای نخستین بار در نواحی درونی منظومه‌ی شمسی و تحت تاثیر نور و باد خورشیدی ناگهان فوران پوسته‌ی تازه‌ای از یخ را که در اثر تابش خورشید است ایجاد کرده بود. این فوران‌ها می‌تواند بخشی از دم را با خود در فضا پخش کنند.
ادامه در سایت کانوت