13 ژوئن 2019 برابر با 23 خرداد 1398.
مسیه13، به عنوان یک خوشهی ستارهای کروی بزرگ
در صورت فلکی هرکول شناخته میشود.
گوی عظیمی از ازدحام صدها هزار ستاره که در محدودهای
به قطر 150 سال نوری، و با فاصلهای معادل 25 هزار سال نوری از ما، قرار گرفته است.
این عکس رنگی،
واضح و دقیق از مسیه13 که در گوشهی بالا سمت چپ قرار دارد، همانند تصاویری
است که با استفاده از اکثر تلسکوپها هم میتوان آن را تهیه کرد؛ با این حال، دادهگیری
نمودار رنگ-قدر در قسمت پایین سمت چپ، از همان تصویر مسیه13 بوده که میتواند چشمانداز
گویاتری را پیش روی ما بگذارد.
این نمودار که با عنوان هرتسپرونگ-راسل (اِچ-آر)
نیز شناخته میشود، روشنایی (قدر) ظاهری هرکدام از ستارگان این خوشهی ستارهای را
در مقابل شاخص رنگ آنها، ترسیم مینماید.
شاخص رنگ برای هر ستاره، حاصل تفریق قدر ظاهری ستاره
که با استفاده از فیلتر قرمز اندازهگیری شده، از قدر ظاهری آن در فیلتر آبی، میباشد.
ستارگان آبی رنگ، داغتر و ستارگان قرمز، خنکتر هستند؛ به همین دلیل، شاخص رنگ نجومی
ستارگان، که از آبی به قرمز تغییر میکند، منطبق با دمای ستارگان، از سمت چپ (داغ)
به سمت راست (خنک) میباشد.
در نمودار هرتسپرونگ-راسل مسیه13، ستارگان در گروههای
کاملاً متمایز از هم قرار گرفتهاند.
نوار پهنی که از پایین سمت راست به موازات قطر نمودار
قرار دارد، همان رشتهی اصلی این خوشهی ستارهای است. کمی بالاتر از میانهی تصویر
به سمت راست، درست از جایی که (در ادامهی رشتهی اصلی) تغییر جهت ناگهانی رخ داده،
نمودار به سمت غولهای سرخ حرکت کرده و در بخش مقابل، سمت چپ تصویر، غولهای آبی در
گروهی مجزا قرار دارند.
در ابتدای شکلگیری، ستارگان مسیه13، تماماً در
محدودهی رشتهی اصلی قرار داشتند و بر اساس جرمشان، از جرمهای کمتر در پایین راست،
به جرمهای بیشتر در بالا بخشبندی میشدند. با گذشت زمان، ستارگانی که جرم بیشتری
داشتند، ابتدا به غولهای سرخ، سپس به غولهای آبی و اطراف آن، متحول شدند.
در واقع، خارج شدن از رشتهی اصلی، و قرار گرفتن
در شاخهی غولهای سرخ، در مدت زمان 12 میلیارد سال، معادل عمر این خوشهی ستارهای،
رخ داده است.