علم نجوم را می‌توان نزدیک‌ترین علم به مردم دانست. آزمایشگاه اصلی این علم، یعنی آسمان شب، به‌طور رایگان در اختیار همگان قرار دارد و بشر هزاران سال است که به کاوش و بررسی آن می‌پردازد.پدیده‌های نجومی از قرن‌ها پیش مردم را شگفت‌زده می‌کند و هنوز هم کافی است مسیر گرفت کامل خورشید از شهری بگذرد تا تمام شهر برای چند دقیقه به آسمان خیره شود.
در این روزگار که در آسمان بیشتر مناطق مسکونی دیگر خبری از نوار کاهکشان و ستاره‌های پرشمار نیست رابطه‌ی بشر با آسمان شب کم‌رنگشده. بخشی از طبیعت در حال از دست رفتن است و این جاست که نقش مهم عکاسان زمین و آسمان در برقراری ارتباط دوباره میان مردم و آسمان مشخص می‌شود.
همان‌طور که از نام این سبک از عکاسی پیداست، عکاسان زمین و آسمان زیبایی‌ها و مناظر زمینی را با طبیعت بالای سرشان پیوند می‌دهند. مناظری که بارها تصاویرشان را در نور روز دیده‌ایم در محیط شب رنگ دیگری به خود می‌گیرند. این‌گونه و با دیدن منظره‌ای آشنا زیر آسمان شب که برای بسیاری از مردم سوژه‌ای فراموش‌شده است ارتباط دوباره‌ای میان ما و سیاره‌مان با آسمان شب در ذهن مخاطب برقرارمی‌شود.
عکاسی زمین و آسمان، مناظر شب یا Nightscape را می‌توان زیردسته‌ای از دو سبک عکاسی طبیعت و فاین‌آرت دانست. هر چه ثبت تصویر به واقعیت نزدیک‌تر باشد بیشتر به عکاسی طبیعت نزدیک می‌شویم و در آن سو با به میان آمدن ترکیب تصاویر مختلف و انجام بیش از حد تکنیک‌های پردازش تصویر جنبه‌ی فاین‌آرت بودن تصاویر بیشتر می‌شود.
عکاسی زمین و آسمان می‌تواند جدا از نمایش مناظر زیبا در شب و ایجاد پلی بین زمین و آسمان بیان‌کننده‌ی مفاهیم دیگری نیز باشد. چنین عکس‌هایی ابزاری کاربردی برای مدرسان و مروجان علم نجوم است. عکاسانی که با برخی مفاهیم ساده‌ی علم نجوم آشنا باشند (همچون منجمان آماتور بسیاری که پس از شناخت آسمان پا به این عرصه می‌گذارند) می‌توانند تصاویری ثبت کنند که علاوه بر زیبایی بیان‌گر نکات علمی نیز هستند.
در تصاویر رد ستاره‌ای رنگ ستاره‌ها به خوبی مشخص می‌شود. رنگ ستاره‌ها وابسته به دمای سطحی ستاره‌هاست. عکس از امیررضا کامکار.
از سویی دیگر همچون هر تصویر دیگری عکس‌های نجومی هم می‌توانندروایت‌گر داستانی خاص باشند.به‌طور مثال داستانی درباره‌ی تاثیر آلودگی نوری بر منظره‌ی آسمان یا تخریب یک بنای تاریخی یا از بین رفتن بخشی از طبیعت زیر آسمانی که نماد ابدیت است.
جلوه‌ی کم‌فروغ راه شیری بر فراز کاخ اختصاصی کوروش در سایت میراث جهانی پاسارگاد.بدون شک آسمانی که هخامنشیان نظاره‌گر آن بودند چیزی کاملا متفاوت و بدون این حجم شدید از آلودگی نوری بوده است. عکس از امیررضا کامکار.
علاوه بر این‌ها چنین عکس‌هایی می‌تواند آسمان را به عنوان نمادی از سقفی یکپارچه بر سیاره‌مان به مردم معرفی کند. ثبت آسمان شب بر فراز مناظر کشورهای مختلف مرزهای جغرافیایی را کم‌رنگ می‌کند. آسمان همچون سقفی یکپارچه سیاره‌ی ما را احاطه کرده و همه‌ی ما انسان‌هایی را که در این سیاره زندگی می‌کنیم زیر ستاره‌های پرشمارش گرد هم آورده است.
شرح عکس ۳: کمان راه شیری بر فراز یک درخت آکاسیا در پارک ملی آمبوسلی در کنیا و کوه کلیمانجارو در کشور تانزانیا. عکس از امیررضا کامکار.
در این مقاله مروری کردیم بر مفاهیم و تعاریف عکاسی زمین و آسمان و در بخش‌های بعدی به مسائل فنی و آموزشی این سبک عکاسی خواهیم پرداخت.
نویسنده: امیررضا کامکار